Calamiteiten zijn niet uit te sluiten. Er bestaat bijvoorbeeld altijd een kleine kans dat de dijken in extreme situaties de hoeveelheid rivierwater niet aankunnen. Of dat er bij een verkeersongeluk gevaarlijke stoffen in het water terechtkomen. Wanneer calamiteiten plaatsvinden, speelt het waterschap een belangrijke rol in de calamiteitenbestrijding.

Waterschap Rivierenland heeft daarom een Calamiteiten Zorg Systeem opgesteld. Het Calamiteiten Zorg Systeem is meer dan een rampenbestrijdingsplan. Het omvat namelijk de hele veiligheidsketen bestaande uit:

  • Preventie
  • Voorbereiding op eventuele calamiteiten
  • Bestrijding van calamiteiten
  • Nazorg

Waterschap Rivierenland heeft zich op vier verschillende soorten risico’s voorbereid:

  • Hoogwater op de grote rivieren (Rijn, Maas, Waal). Door hoge waterstanden worden de dijken op de proef gesteld. In zeer extreme situaties kan er overstromingsgevaar ontstaan.
  • Hoogwater in de polders (binnen de dijken die ons tegen de grote rivieren beschermen). Deze vorm van wateroverlast kan ontstaan door extreme neerslag. Dit gebeurt wanneer er meer regen valt dan er kan worden afgevoerd.
  • Vervuiling van het oppervlaktewater door ongecontroleerde of illegale lozingen van schadelijke stoffen in het water. Dit kan de waterkwaliteit ernstig schaden met grote nadelige gevolgen voor natuur en milieu.
  • Uitval van gemalen, rioolwaterzuiveringsinstallaties of andere belangrijke installaties (kunstwerken) die het waterschap nodigt heeft bij de uitvoering van zijn taken. Door de uitval kunnen storingen optreden. Storingen kunnen tot vervuiling van oppervlaktewater of tot wateroverlast leiden.

Als de genoemde risico’s tot een (dreigende) calamiteit leiden, treedt de calamiteitenorganisatie van het waterschap in werking. Binnen de calamiteitenorganisatie is de inzet van mensen, materiaal en materieel om de calamiteit te bestrijden geregeld.

Calamiteiten Zorgsysteem

Voor het bestrijden van calamiteiten werkt Waterschap Rivierenland met een calamiteitenzorgsysteem.

Documenten calamiteitenzorgsysteem

 Algemeen

Calamiteitenplan WSRL
Hierin zijn de hoofdlijnen voor het bestrijden van calamiteiten beschreven met informatie over de calamiteitenorganisatie (beleidsteam, operationeelteam, actieteams), opschalingfasen, netwerkpartners en het beheersen en verbeteren van de calamiteitenorganisatie via een zorgsysteem.

Plan voor de nafase
In dit plan is vastgelegd hoe het waterschap overgaat tot het instellen van de nafase, hoe het zich dan organiseert en hoe het waterschap invulling geeft aan de nafase.

Calamiteitenbestrijdingsplannen

CBP hoogwater op de rivier
Om hoogwatersituaties op de grote rivieren het hoofd te bieden.

CBP niet-watergerelateerd
Voor het bestrijden van niet-watergerelateerde calamiteiten.

CBP regionale keringen (pdf)
Voor het aanpakken van belasting van regionale keringen.

CBP stormvloed vanuit zee (pdf)
Om hoogwatersituaties op zee het hoofd te bieden.

CBP wateroverlast (pdf)
Voor het aanpakken van wateroverlast als gevolg van extreme neerslag of uitval van gemalen.

CBP watertekort (pdf)
Voor het omgaan met tekort aan water als gevolg van extreme droogte.

CBP waterkwaliteit (pdf)
Voorziet in maatregelen om schade aan de waterkwaliteit door milieu-incidenten te voorkomen of te beperken.

CBP zuiveringstechnische werken
Om calamiteiten met de afvalwaterzuivering te bestrijden.

Crisiscommunicatieplan WSRL
Geeft aan hoe Waterschap Rivierenland de interne en externe communicatie regelt tijdens een calamiteit.

Dijkbewaking

Bij hoogwater op de grote rivieren komt de dijkbewakingsorganisatie in aktie: dijkposten worden ingericht, coupures worden gesloten, patrouillelopers houden de dijken minitieus in de gaten, en de burgemeesters van de betreffende gemeenten worden over de situatie geïnformeerd. In de dijkbewakingsorganisatie zitten ook bewoners van het gebied. Zij hebben de taak om - samen met waterschapsmedewerkers - op de dijken patrouille te lopen. Bij erg hoog water gebeurt dit 24 uur per dag.  Dit is het zogeheten dijkleger dat in totaal zo'n 300 personen telt.

Het filmpje (externe link)laat zien hoe het in een grote hoogwateroefening er aan toe gaat, zowel buiten op de dijk, op de dijkposten en op het hoofdkantoor.

Sluiting coupure Diefdijk

Veel automobilisten op de A2 tussen Den Bosch en Utrecht weten niet dat zij ter hoogte van Everdingen door een coupure rijden, dus door een gat in de dijk. Die dijk is de Diefdijk en de opening in de dijk is speciaal gemaakt voor de snelweg. De Diefdijk moet de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden beschermen tegen het water, als in de Betuwe of de Tielerwaard de rivierdijken zouden doorbreken. De opening in de dijk, de coupure, wordt dan dichtgemaakt met betonnen balken. 

Ieder jaar wordt de sluiting van die coupure een keer geoefend. Dat gebeurt altijd 's nachts en in een weekend, wanneer er weinig verkeer is. Het ene jaar worden de rijbanen richting Utrecht afgesloten, het jaar erna de rijbanen richting Den Bosch. Er worden dan 3 betonnen balken van 75 ton per stuk op elkaar gestapeld, in totaal 3 meter hoog, Dat is genoeg om het 'gat' in de dijk te dichten. Bij een echte dijkdoorbraak wordt de gehele coupure gesloten, dus beide rijrichtingen van de snelweg worden dan afgesloten met betonnen balken. 

Kijk op de foto voor het timelapse-filmpje  van de coupuresluiting in de nacht van 28 op 29 augustus 2015. Toen ging het om de snelweg richting Utrecht.

Veiligheidsregio's

Bij dreigende situaties (zoals hoogwater, ernstige wateroverlast, enz.)  werken gemeenten, brandweer en andere hulpdiensten in veiligheidsregio's samen om de calamiteit te bestrijden. De veiligheidsregio gaat over de openbare orde en veiligheid. Het waterschap adviseert de veiligheidsregio over de stevigheid van de dijken en over andere zaken met betrekking tot het water.

Waterschap Rivierenland heeft te maken met vijf van die veiligheidsregio's:

Bij vervuiling van het oppervlaktewater gaan bevoegde ambtenaren van het waterschap ter plaatse kijken. Indien nodig treffen ze maatregelen om verdere vervuiling tegen te gaan. Bij grootschalige vervuiling worden ook hier de teams binnen de calamiteitenorganisatie actief. Zij zullen alle noodzakelijke maatregelen nemen om de schade te beperken, het opruimen van de vervuiling en het opsporen van de vervuilers.

Lees hier in welke situaties wordt opgeschaald. Dit document in PDF-formaat kunt u vanaf het scherm lezen en opslaan. Gebruik hiervoor de Acrobat Reader (link opent in een nieuw scherm). U kunt brochures ook kosteloos bestellen.

Nuttige links

Voorbereid zijn op calamiteiten is niet alleen iets van het waterschap. Ook bewoners kunnen zich erop voorbereiden.

  • De website Denk Vooruit(externe link) geeft hiervoor een aantal nuttige tips.
  • Op de website Risicokaart(externe link) is in detail te zien waar er risico's zijn op een calamiteit. Daar is onder meer te zien hoe hoog het water kan komen in geval van een overstroming.
  • Overstroom ik(externe link): Onze dijken beschermen ons tegen een overstroming, maar het kan een keer misgaan… Weet jij hoe hoog het water bij jou in de buurt komt?
  • Ons Water(externe link): Met Ons Water willen we Nederlanders bewust maken van het feit dat schoon, veilig en voldoende water niet vanzelfsprekend is. We zullen de komende jaren meer moeten doen en meer moeten investeren om Nederland te beschermen tegen water. Maar ook om te kunnen blijven genieten van water. En om onze watervoorraad op orde te houden.

Brochures

Folder calamiteitenzorg (PDF - 347 kB)

Heeft u gevonden wat u zocht?