PFAS in het beheergebied van Waterschap Rivierenland

De afgelopen jaren hebben we in een groot deel van de Alblasserwaard PFAS aangetroffen in water en bodem. Ook in andere delen van het rivierengebied komen PFAS-stoffen voor. PFAS is een verzamelnaam voor duizenden verschillende stoffen die een risico vormen voor mens en milieu. Voorbeelden zijn PFOS, PFOA en GenX. Er zijn veel zorgen rondom PFAS. Regelmatig verschijnen er berichten in de media over PFAS. Wij begrijpen de zorgen die er leven. Deze stoffen horen niet thuis in water en bodem.

Op alle meetpunten voor oppervlaktewater treffen we hoge PFAS-waarden aan

Sinds 2018 doen we onderzoek naar PFAS. We meten op verschillende punten in het rivierengebied. In het begin alleen in de Alblasserwaard. Later hebben we ons meetnetwerk uitgebreid naar het hele rivierengebied. De meetdata staan onderaan deze webpagina. Op alle meetpunten vinden we hoge PFAS-waarden. Uit voorzorg raadde de GGD in 2021 het eten van vis uit de Alblasserwaard af(externe link).

Het RIVM stelt strengere risicogrenzen voor PFAS voor

In het najaar van 2022 heeft het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) nieuwe en strengere landelijke risicogrenswaarden voorgesteld(externe link). Deze grenswaarden zijn door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat nog niet omgezet naar normen. Als we onze meetwaarden naast de voorgestelde grenswaarden van het RIVM leggen, overschrijden ze deze al snel.

We weten nog niet wat de nieuwe grenswaarden betekenen voor het watergebruik

We kijken uit naar een duiding van de nieuwe informatie. Zo willen wij graag weten wat de nieuwe grenswaarden betekenen voor bijvoorbeeld zwemwater, visconsumptie, moestuinen, beregening en het laten drinken van vee. Daarvoor is onder andere de deskundigheid van het RIVM nodig. Samen met Waterschap Hollandse Delta hebben we opdracht gegeven aan het RIVM om de grenswaarden door te vertalen naar adviezen voor het watergebruik.

Het PFAS-probleem beperkt zich niet tot het rivierengebied

Daarom werken we samen met regionale en nationale partners, zoals de Unie van Waterschappen, gemeenten, provincies en het RIVM. Ieder vanuit zijn eigen deskundigheid en verantwoordelijkheid.

Waterschap Rivierenland dringt aan op een PFAS-verbod

De verontreiniging van water en bodem met PFAS moet stoppen. Samen met andere waterschappen dringen we aan op een verbod op alle PFAS. Zodat deze stoffen niet meer in het milieu komen. Als waterschappen ondersteunen we dan ook het initiatief van het rijk om tot een totaalverbod op PFAS te komen. Zie bijvoorbeeld het nieuwsbericht van de Unie van Waterschappen van 30 augustus 2023(externe link).

Nederland heeft een verbod op PFAS gevraagd

Begin 2023 heeft Nederland, samen met Denemarken, Duitsland, Noorwegen en Zweden bij het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen een voorstel ingediend om alle PFAS te beperken(externe link). Dit voorstel moet op termijn leiden tot een verbod op het gebruik en de productie van deze stoffen.

Meetgegevens PFAS in het rivierengebied

We gebruiken de volgende meetpunten om verspreiding in water in kaart te brengen. De meetwaarden zijn ook te downloaden als volledig overzicht in excel.

De meetwaarden van GenX, PFOA en PFOS zijn hieronder weergegeven per regio. De concentraties zijn in nanogram per liter (ng/l).

Alblasserwaard

Meetlocaties

Metingen GenX

Meetpunt	aug-18	okt-18	jan-19	jun-19	nov-19	jan-20	apr-20	jul-20	okt-20	dec-20	jan-21	apr-21	jul-21	okt-21	dec-21	feb-22	mei-22	jun-22	aug-22	nov-22	dec-22	feb-23	mei-23	jun-23
Kinderdijk - Molenstraat						20,9	3,97	14	15,4		21,5	18,1	8,39	2,94		21	4,6		3	12		15	20
Kinderdijk - Overwaard						4,88	2,48	4,1	3,93		3,78	4,04	5,53	12,3		4,5	5,1		2,9	4.5 en 3.2		2,8	3,5
Alblasserdam - Pijlstoep	42	35	47	52	62			76		74		66			91			69			56			46
Hoornaar - lutjeswaardsemiddenweg	4	4,1	4,3	4,6	4			4,5		4		3,1			4,3			3,3			2,5			2,7
Streefkerk - Zijdeweg	11	7,3	8,4	9,3	7,1			7,5		7,7		8,3			10			6,9			7,4			7,6
Giessen-Oudekerk - Hoefweg west	11	15	6,2	10	6,3			6,2		5,6		2,1			6,6			8,9			4,1			3
Wijngaarden - Wijngaardsesteeg	12	22	32	40	43			21		35		24			37			25			24			14
Achterland - Nieuwpoortseweg	20	14	20	18	20			16		15		11			14			13			11			9,5
Brandwijk - Kerkweg	18	12	9,2	16	11			13		17		7,7			10			12			6,2			8,2
Wijngaarden - Oosteinde	28	28	34	30	31			41		25		18			30			21			20			28
Papendrecht - Tiendweg oost	52	69	88	84	94			88		71		61			61			60			50			26
Sliedrecht - Baanhoek	270	370	790	910	990			570		820		130			540			520			510			160

Metingen PFOA

Meetpunt	aug-18	okt-18	jan-19	jun-19	nov-19	jul-20	dec-20	apr-21	dec-21	feb-22	mei-22	jun-22	aug-22	nov-22	dec-22	feb-23	mei-23	jun-23
Kinderdijk - Molenstraat										150	15		3,8	120		240	210
Kinderdijk - Overwaard										35	3,3		4,3	27 en 33		38	39
Molenaarsgraaf - Bloklandsekade				45
Alblasserdam - Pijlstoep	88	60	89	96	88	88	76	82	81			89			44			57
Goudriaan - De Hoogt				43
Hoornaar - lutjeswaardsemiddenweg	22	20	24	25	23	25	35	20	25			22			18			21
Streefkerk - Zijdeweg	47	29	46	57	42	56	36	59	76			50			44			68
Giessen-Oudekerk - Hoefweg west	31	45	68	97	91	47	76	38	93			160			57			46
Wijngaarden - Wijngaardsesteeg	39	99	300	310	420	170	320	290	420			430			310			210
Achterland - Nieuwpoortseweg	110	140	130	160	160	160	130	130	140			210			110			160
Brandwijk - Kerkweg	110	48	88	130	100	120	130	98	120			160			81			120
Wijngaarden - Oosteinde	140	180	310	230	330	330	270	220	360			250			340			410
Papendrecht - Tiendweg oost	180	490	1100	590	700	880	580	730	560			690			420			420
Sliedrecht - Baanhoek	1400	1700	7500	5500	5300	4800	4600	2200	4000			4400			2800			1800

Metingen PFOS

Meetpunt	aug-18	okt-18	jan-19	jun-19	nov-19	jul-20	dec-20	apr-21	dec-21	feb-22	mei-22	jun-22	aug-22	nov-22	dec-22	feb-23	mei-23	jun-23
Kinderdijk - Molenstraat										3,7	3,9		4,1	4,2		3,1	4,9
Kinderdijk - Overwaard										3	3,6		4,7	3.9 en 2.6		2,8	4,2
Molenaarsgraaf - Bloklandsekade				<1
Alblasserdam - Pijlstoep	<0.98	3	2,3	2,4	2,5	4,7	5,5	6,2	7,2			4,3			4,5			3,7
Goudriaan - De Hoogt				<1
Hoornaar - lutjeswaardsemiddenweg	<0.97	1,5	1,5	1,1	1,1	2	3	1,7	2,5			0,7			1,2			1,5
Streefkerk - Zijdeweg	<0.99	<1	<1	<1	<1	1,4	1,8	3	2,4			1,3			1,4			2,6
Giessen-Oudekerk - Hoefweg west	2,4	5,3	1,5	3	1,1	3,1	3,7	2,9	5,6			4,1			2,3			3,8
Wijngaarden - Wijngaardsesteeg	1,3	2,1	1,2	1,6	1	2,9	3,9	2,3	4,5			1,8			1,9			1,4
Achterland - Nieuwpoortseweg	1,9	3,7	1	2,2	1,6	4,7	4,7	3,8	5,2			4,5			2,9			4,9
Brandwijk - Kerkweg	2	1,3	1,2	2,4	<1	3,1	4,8	3,7	3,2			2,4			1,9			3,6
Wijngaarden - Oosteinde	2,1	2,8	1,5	3	1,3	6,3	4,6	3,1	4,1			4,7			2,5			6,1
Papendrecht - Tiendweg oost	4,3	5,4	5	6,1	3,5	9,1	9,9	10	10			6,1			6,2			8
Sliedrecht - Baanhoek	4,7	2	2,2	3,6	<1	2,9	6	6,1	8,1			6,5			5,7			5,2

Alm en Biesbosch

Meetlocaties

GenX

Meetpunt	jan-20	apr-20	jul-20	okt-20	feb-21	mei-21	aug-21	sep-21	nov-21	feb-22	mei-22	aug-22	sep-22	nov-22	feb-23	mrt-23	mei-23
Meeuwen - Waarderweg					<1	<1	<1		<1	0,4	0,5	0,4		0,3	0,3		0,3
Hank - Jeppegatweg	<1	1,44	<1	<1	<1	<1	<1		<1	0,4	0,6	0,4		0,4	0,5		0,4
Binnen-Jager - Witboomkil								0,6					0,3			2,4
Binnen-Jager - Witboomkil								0,5		0,6			0,6			2,1
Steenenmuur - Bevertweg								0,4		0,3			0,6			1
t Kooike - Kooike										0,4			2,2			1,1
Middelste Kievitswaard - Kroonweg								0,7		0,7			0,5			2,3
Middelste Kievitswaard - Kroonweg								0,4		0,2			0,5			3,3
Middelste Kievitswaard - Kroonweg								0,3		0,3			0,5			2,7
Vogelenzang - Bevertweg								0,3		0,3			0,7			1,1
Vogelenzang - Noordwaardweg								0,9					0,9			1,6

PFOA

Meetpunt	sep-21	feb-22	mei-22	aug-22	sep-22	nov-22	feb-23	mrt-23	mei-23
Meeuwen - Waarderweg		11	11	6,4		7,2	6,6		4,9
Hank - Jeppegatweg		14	8,9	7,2		8,4	12		8,1
Binnen-Jager - Witboomkil	60				73			140
Binnen-Jager - Witboomkil	97	69			63			75
Steenenmuur - Bevertweg	10	16			19			18
t Kooike - Kooike		18			20			17
Middelste Kievitswaard - Kroonweg	62	40			64			35
Middelste Kievitswaard - Kroonweg	46	35			37			33
Middelste Kievitswaard - Kroonweg	93	71			53			47
Vogelenzang - Bevertweg	16	14			27			15
Vogelenzang - Noordwaardweg	21				27			24

PFOS

Meetpunt	sep-21	feb-22	mei-22	aug-22	sep-22	nov-22	feb-23	mrt-23	mei-23
Meeuwen - Waarderweg		4,5	5,5	5,4		2,7	3,9		1,7
Hank - Jeppegatweg		3	4,5	4,7		1,6	3,7		1,1
Binnen-Jager - Witboomkil	1,7				0,9			2,9
Binnen-Jager - Witboomkil	1,9	2,3			1,7			2,3
Steenenmuur - Bevertweg	5,1	3,2			2,6			2,6
t Kooike - Kooike		1,8			1,5			1,2
Middelste Kievitswaard - Kroonweg	2,7	1,2			1,3			0,9
Middelste Kievitswaard - Kroonweg	1,3	0,6			0,8			1,6
Middelste Kievitswaard - Kroonweg	3,8	6,2			1			1,3
Vogelenzang - Bevertweg	1,8	0,7			1,2			1,6
Vogelenzang - Noordwaardweg	4,7				1,5			2

Beneden Linge

Meetlocaties

GenX

Meetpunt

okt-18

jan-20

apr-20

jul-20

okt-20

jan-21

feb-21

mrt-21

apr-21

mei-21

jun-21

jul-21

aug-21

sep-21

okt-21

nov-21

dec-21

jan-22

feb-22

mrt-22

apr-22

mei-22

jun-22

jul-22

aug-22

sep-22

okt-22

nov-22

dec-22

jan-23

feb-23

mrt-23

apr-23

mei-23

jun-23

Gorinchem - Zuiderlingedijk

0,5

0,4

0,6

0,3

0,2

0,5

0,3

0,1

0,3

0,2

0,3

0,1

Schelluinen - Zandkade

0,8

0,5

0,9

0,3

0,7

0,4

0,6

0,3

0,6

0,3

0,4

0,5

0,3

0,2

Gorichem - Arkelsedijk

0,23

0,4

0,9

0,2

0,3

0,4

0,3

Tiel - Noorderhavenweg

<0.1

0,1

<0.05

PFOA

Meetpunt	okt-18	jan-22	feb-22	mrt-22	apr-22	mei-22	jun-22	jul-22	aug-22	sep-22	okt-22	nov-22	dec-22	jan-23	feb-23	mrt-23	apr-23	mei-23	jun-23
Gorinchem - Zuiderlingedijk		8,5	8,1	9,7	7,1	6,6	9,5	7,3	3,4	4,2		5,4	5,5	8	8,4	7,8	8,6	7.1 en 8.8	4,8
Schelluinen - Zandkade		10	7	10	6,3	6,9	7,8	10	6,7	3,9	6,9	4,9	5,7	9,2	9,6	6,9	9,8	9.5 en 7.1	6,9
Gorichem - Arkelsedijk	5,6		6			5,6			3,6			5,9			8,1			7.1 en 7.7
Tiel - Noorderhavenweg	3,4		4,9			2,8			3,3			2,5		5,5				3.5 en 3

PFOS

Meetpunt	okt-18	jan-22	feb-22	mrt-22	apr-22	mei-22	jun-22	jul-22	aug-22	sep-22	okt-22	nov-22	dec-22	jan-23	feb-23	mrt-23	apr-23	mei-23	jun-23
Gorinchem - Zuiderlingedijk		4,9	7,2	5,6	4,5	4,5	5,4	5,9	4,5	4,7		2,5	2,8	4,1	4,7	5	4,4	4.2 en 2.5	4,1
Schelluinen - Zandkade		3,9	6,1	4,8	3,5	4,2	6,5	5	4,5	4,6	3,5	2,9	2,7	3,4	5,4	5,5	3,8	4.2 en 3	5,2
Gorichem - Arkelsedijk	2,8		6,1			4,2			4,2			3,1			4,6			4
Tiel - Noorderhavenweg	2,2		3,7			3,5			4			3,7		2,6				3.1 en 2.4

Bommelerwaard

Meetlocaties

GenX

Meetpunt

jan-20

apr-20

jul-20

okt-20

jan-21

apr-21

jul-21

okt-21

feb-22

mei-22

aug-22

nov-22

feb-23

mei-23

Aalst - Capreton

1,08

0,5

0,4

0,3

0,5

PFOA

Meetpunt	feb-22	mei-22	aug-22	nov-22	feb-23	mei-23
Aalst - Capreton	5,2	6	5,6	7,2	5,9	7,2

PFOS

Meetpunt	feb-22	mei-22	aug-22	nov-22	feb-23	mei-23
Aalst - Capreton	2,7	4,5	3,3	4,2	2,6	2,8

Groesbeek & Ooijpolder

Meetlocaties

GenX

Meetpunt	jan-21	apr-21	jul-21	okt-21	feb-22	mei-22	aug-22	nov-22	feb-23	mei-23
De Horst - Kreuzfurth	<1		<1	<1	0,3	0,2	<0.05	<0.05	0,1	0,06
Nijmegen - Dijkgraaf van Wijkweg	<1	<1	<1	<1	0,2	0,1	0,06	0,06	0,1	0,1

PFOA

Meetpunt	feb-22	mei-22	aug-22	nov-22	feb-23	mei-23
De Horst - Kreuzfurth	7,4	9,2	3,9	4,3	5,2	4,3
Nijmegen - Dijkgraaf van Wijkweg	2,6	2,5	3	3,7	2,5	2,8

PFOS

Meetpunt	feb-22	mei-22	aug-22	nov-22	feb-23	mei-23
De Horst - Kreuzfurth	2,6	7,1	1,5	1,7	2,2	1,7
Nijmegen - Dijkgraaf van Wijkweg	0,6	0,9	0,8	0,7	0,9	1

Maas en Waal

Meetlocaties

GenX

Meetpunt

jan-21

apr-21

mei-21

jun-21

jul-21

aug-21

sep-21

okt-21

nov-21

dec-21

feb-22

mei-22

aug-22

nov-22

feb-23

mei-23

Alphen - Sluisweg

0,2

0,1

0,06

0,09

0,1

Niftrik - Reinland

0,1

0,09

0,08

PFOA

Meetpunt	feb-22	mei-22	aug-22	nov-22	feb-23	mei-23
Alphen - Sluisweg	4,6	6,8	5,3	7,1	4,4	5,7
Niftrik - Reinland	4,7	10	8,9	11	8,6	8,3

PFOS

Meetpunt	feb-22	mei-22	aug-22	nov-22	feb-23	mei-23
Alphen - Sluisweg	2,7	6,4	3,6	4,5	3,1	3,8
Niftrik - Reinland	2,5	7,1	6,4	9,8	5	4,1

Meer informatie

Lees hier informatie van het RIVM(externe link).
Lees hier informatie van de Unie van Waterschappen.(externe link)
Lees hier informatie van de Provincie Zuid-Holland(externe link).
Lees hier informatie van gemeente Alblasserdam(externe link).
Lees hier informatie van gemeente Dordrecht(externe link).
Lees hier informatie van gemeente Papendrecht(externe link).

Bekijk ons nieuwsbericht over PFAS van juni 2023.

Bekijk ons nieuwsbericht over PFAS van april 2021.