Kadeversterkingen

Het project bestaat uit de volgende onderdelen:

1. Verkenningsfase: In deze fase hebben we bepaald welke kades versterkt moeten worden en welk deel nog niet. Ook hebben we een voorkeur voor het ontwerp gekozen (voorkeursalternatief). Deze fase is in juni 2022 beëindigd.
    
2. Planuitwerkingsfase: In deze fase gaan we gedetailleerd ontwerpen. Hierbij voeren we gesprekken met direct belanghebbenden om wensen op te halen. Ook bereiden we in deze fase de benodigde vergunningen voor Deze fase is in juli 2022 gestart en loopt tot 2024.
    
3. Uitvoeringsfase: in deze fase vindt de uitvoering plaats. De uitvoering vindt plaats tussen 2024 en 2030.

Nee, ten eerste is onderscheid gemaakt in de kades in het landelijk gebied (1e tranche) en bewoond gebied (2e tranche). We zijn nu bezig met de ontwerpen voor de 1e tranche. In de 1e tranche werken we met tien deeltrajecten.

De tien deeltrajecten zijn: versterkingsopgaves Kortlandsche Kade, Achterwaterschap, Dwarsgang, Peursumsche Vliet, Smoutjevliet noordoost, Smoutjesvliet noordwest, Smoutjesvliet maatwerk, Ammerse Kade/Kromme Elleboog, Zouwe Boezem en de hoogteopgave

Verspreid over de hele Alblasserwaard en Vijfheerenlanden zijn er verschillende stukken kades die sterk genoeg zijn, maar niet hoog genoeg. Deze stukken kade maken we alleen iets hoger. Dit kan op eigen grond van het waterschap.

Nee, de kades die een direct risico vormden hebben we meteen versterkt. Dit zijn de Molenkade bij Groot-Ammers en een deel van de kade langs de Giessen in Noordeloos. De kades die we nog gaan verbeteren voldoen niet aan de eisen, maar zijn niet direct gevaarlijk.

Algemene toelichting 

Zuid-Holland bestaat voor een zesde deel uit water en heeft in de veengebieden te maken met een daling van de bodem. Waterveiligheid is dus van groot belang in onze provincie. Zeker wanneer door klimaatverandering de zeespiegel stijgt, rivierafvoeren extremer worden en er meer regen valt. Een overstroming kan grote gevolgen hebben. Het is dus belangrijk om te zorgen voor de veiligheid van de inwoners en gebruikers van onze provincie. Naast de primaire waterkeringen gelegen langs de zee en rivieren spelen ook de regionale waterkeringen, de boezemkades, een belangrijke rol. Per gebied kijken we wat er nodig is om de waterveiligheid te borgen. Zo worden er veiligheidsnormen vastgesteld waaraan de waterkeringen moeten voldoen. Tegenwoordig noemen we dit “omgevingswaarden” voor de waterkeringen. Voor de primaire waterkeringen gebeurt dat in de landelijke wetgeving. Voor de regionale waterkeringen doet de provincie dat, in overleg met de waterschappen, in de Omgevingsverordening. De waterschappen moeten periodiek controleren of de waterkeringen nog aan de omgevingswaarden voldoen. Als de waterkering niet voldoet moet het waterschap maatregelen nemen om de veiligheid weer op orde te brengen. Dat kan zijn een dijkversterking, maar ook een aanpassing aan het stelsel van boezemwateren kan soms helpen.   

In de Alblasserwaard werkt Waterschap Rivierenland samen met de provincie Zuid-Holland en andere betrokken partijen aan de waterveiligheid in het gebied. 

De alternatieven (mogelijkheden) om een kade te versterken zijn:

- Traditioneel: een grondoplossing, die volgens de huidige uitgangspunten (sober maar doelmatig ontwerp) voor een veilige kade zorgt. 

- Medegebruik: een grondoplossing waarbij het ontwerp wordt afgestemd de mogelijkheden voor (agrarisch) medegebruik.

- Ecologie: een grondoplossing die een ecologische meerwaarde heeft, die past bij de gewenste ecologische verbindingszone.  

- Eigendom WSRL: een grondoplossing waarbij het ontwerp wordt afgestemd op het beschikbare eigendom van het waterschap. Bij dit alternatief is geen grondverwerving nodig. 

- Basis onderhoudsprofiel: een grondoplossing waarbij het ontwerp wordt uitgewerkt op basis van de uitgangspunten voor een optimaal beheer en onderhoud vanuit de afdeling Beheer & Onderhoud van het waterschap. 

- Constructie: in dit alternatief wordt een constructieve oplossing, bijvoorbeeld een damwand, toegepast in de kruin van de kade of aan de onderzijde van het binnentalud.

De keuze hebben we in twee stappen gemaakt.

1. We hebben eerst de niet logische of minder wenselijke opties laten afvallen. Een alternatief is bijvoorbeeld niet wenselijk omdat het slecht uitpakt voor de natuur of landbouw, of het is simpelweg moeilijk uitvoerbaar of erg duur.
Na deze stap blijven de kansrijke alternatieven over.

2. De kansrijke alternatieven zijn met elkaar vergeleken. Daarbij hebben we een aantal belangrijke criteria bekeken, zoals betaalbaarheid, duurzaamheid, veiligheid en draagvlak. Het alternatief dat de beste beoordeling heeft, is als voorkeursalternatief gekozen.
 

Ja. De effecten van een alternatief op de omgeving zoals bebouwing, natuur en landschap zijn meegenomen in de afweging. Het draagvlak van direct belanghebbenden is een van de onderdelen die meewegen in de keuze voor een voorkeursalternatief. Alternatieven die veel ruimte kosten zijn daarom op dit onderdeel slecht beoordeeld.
 

Nee, niet exact. Een voorkeursalternatief geeft de richting aan voor de uitwerking in het ontwerp. Bij alle voorkeursalternatieven is nog ruimte voor optimalisatie. Bovendien is in sommige gevallen ook maatwerk mogelijk om specifieke wensen te realiseren. Als het eerste ontwerp klaar is, bespreken we deze met de direct belanghebbenden.
 

De kadeversterking is nodig om een veilige woon- en werkomgeving te maken. We kunnen de kadeversterking niet overal op grond van het waterschap uitvoeren. Dit betekent dat we ook grond van aangrenzende perceeleigenaren nodig hebben. We proberen daar altijd in overleg afspraken over te maken (minnelijke grondverwerving). Als dit niet lukt, kan het waterschap besluiten om te gaan onteigenen.

Allereerst streven we ernaar de grond te ruilen daar waar we grond nodig hebben. Het waterschap is zich ervan bewust dat agrariërs liever geen grond inleveren. We weten echter nooit van tevoren of ruilen of kopen gaat lukken. 
 

De kades die in tranche 1 worden versterkt, hebben weinig bebouwing. Op enkele plekken (en dan met name bij Goudriaan, Groot-Ammers) is wel sprake van bebouwing. Ons uitgangspunt is dat er geen bebouwing gesloopt hoeft te worden.
 

In de planuitwerkingsfase gaan we nauwkeurig kijken wat er moet gebeuren met objecten, waaronder bomen, die op of in de buurt van de kade staan. We proberen zoveel mogelijk bomen te behouden maar dit zal niet altijd lukken.
 

Nee, de waterstand gaat dan niet omhoog. Het gaat uit van het nu vastgestelde peilbeheer. Dit project houdt geen verband met een eventuele peilwijziging van de Zouweboezem.
 

Een ecologische verbindingszone (EVZ) is een verbinding tussen natuurgebieden. Deze verbindingen maken deel uit van het Natuurnetwerk Nederland (NNN, vroeger de Ecologische Hoofd Structuur). Ecologische verbindingszones zijn nodig om het verplaatsen van dieren en planten tussen natuurgebieden mogelijk te maken. Dit gaat de versnippering van natuur en het geïsoleerd raken van dier- en plantensoorten tegen. Anders verliezen natuurgebieden hun waarde.

EVZ’s worden vaak langs watergangen aangelegd voor verschillende doelstellingen. Het waterschap zet zich in voor schoon water. Planten en dieren hebben daar baat bij. Natuur en water profiteren dus van elkaar. Inrichtingsmaatregelen voor de Kaderrichtlijn water, zoals natuurlijke oevers, dragen bij aan het realiseren van ecologische verbindingszones. De aanleg van riet en ondiepten langs waterlijnen (boezems en sloten) heeft een reinigende werking op het water en biedt de vis een plek om te paaien. De hellingen van de kades zijn geschikt voor een groene kruidenrijke grasrand. Daarom trekt het waterschap nauw op met de provincie Zuid-Holland, die verantwoordelijk is voor natuur.

Particulieren kunnen subsidie krijgen als zelfrealisator voor een stuk EVZ en/of stapstenen langs de kadeversterking. Een zelfrealisator zorgt zelf voor de aanleg en het beheer. Bij de subsidieaanvraag krijgen zij, als ze dat wensen, ondersteuning van de provincie. 
Voor de natuur, die het waterschap aanlegt, onderzoekt het waterschap samen met de provincie Zuid-Holland en belangenorganisaties zoals Collectief Alblasserwaard Vijfheerenlanden en den Hâneker naar de mogelijkheden voor het natuurbeheer. Lokale grondeigenaren kunnen zich bij een (nieuw) collectief aanmelden en dan een rol spelen bij het beheer en onderhoud. Daarvoor is het van belang om te weten of hiervoor voldoende animo is.

Voor de aanleg van de EVZ onteigent het waterschap geen grond. Grondverwerving voor de EVZ gebeurt in dit project op vrijwillige basis.

Het waterschap en de provincie hebben eerst alleen de zuidkant van de Dwarsgang als zoekgebied voor de EVZ aangewezen. We verwachtten dat daar de meeste kansen liggen en op de hele zuidzijde kadeversterking plaats zou vinden. Nu blijkt dat er kadeversterking op gedeelten aan de noord én zuidkant plaatsvindt. Het zoekgebied voor de EVZ is daardoor vergroot.  Het waterschap en de provincie gaan graag in overleg met grondeigenaren aan de noordkant en aan de zuidkant van de Dwarsgang die bereid zijn grond ecologisch in te (laten) richten als een ecologische strook en/of stapsteen.

In het derde kwartaal van 2023 komen we bij u langs om uw interesse te peilen. Als u besluit mee te doen, gaan we met elkaar in gesprek over de invulling van uw bijdrage. Uiterlijk eind 2023 geeft u uw intentie aan om mee te doen. Het waterschap start daarna met de definitieve ontwerpen en de minnelijke grondverwerving. Het waterschap verwacht in 2025-2026 de kade te versterken.

De hoogte van de investering verschilt per gebied en per plan. Dit hangt af van verschillende factoren, bijvoorbeeld of het een strook of stapsteen is, aan welke zijde van de teensloot (bereikbaarheid) en hoeveelheid grondverzet nodig is. Op basis van een ontwerp wordt een gespecificeerde begroting gemaakt. De (minnelijke) verwerving van gronden of het waardeverschil bij functieverandering van landbouwgrond naar natuur gaat via een taxatie.

Voor subsidie via SKNL (optie 2) werkt provincie Zuid-Holland met een maximum bedrag aan kosten per hectare voor een bepaald natuurdoel. 

Afhankelijk van de gekozen optie, betaalt provincie Zuid-Holland het waterschap voor de realisatie van de aanleg. Of wordt de aanleg via SKNL vergoed (optie 2) en in het geval van optie 3 zullen de middelen uit NSP of Gebiedsgerichte Aanpak worden ingezet. De mogelijke financieringsmiddelen voor optie 3 zijn nu nog niet bekend.

Beide doeltypen natuur hebben op de site van Bij12 een uitgebreide beschrijving met mate van beheer en doelsoorten. Deze kunnen handvatten bieden voor het zelf invullen van natuurtypen. 

Vochtig hooiland is nat grasland dat niet wordt bemest. Om dit natuurtype te realiseren is het nodig de voedselrijke toplaag te verwijderen en het daarna een á twee keer per jaar te maaien. Het kan in dit gebied ook ingevuld worden als een brede natuurvriendelijke oever met bovenstaande graslandvegetatie.

Veenmoeras is erg nat land. In dit gebied kan dit ingevuld worden als brede natuurvriendelijke oevers met riet, lisdodde, gele lis en andere oeverplanten.

Hoeveel een boer bij wil dragen (optie 1 of 2) kan verschillen. Als er voldoende animo is, is het mogelijk om met de opties 1 en 2 invulling te geven aan de EVZ.
Bij grote verschillen tussen boeren bewaakt WSRL de inpasbaarheid in relatie tot de kadeversterkingsopgave.

Zowel langs het Achterwaterschap als langs de Dwarsgang is in totaal al ca. 1400 m aangekocht om de kade te versterken en een strook in te richten als EVZ. 

Op korte termijn gebeurt er dan niet zoveel. Waterschap Rivierenland gaat dan aan de slag met het versterken van de kades. Niets doen is in deze fase een optie, wel is na 2023 het moment van meekoppelen met optie 1 en inspraak voor agrariërs voorbij. Over optie 2 is altijd te praten. Optie 3 of geen keuze wordt meegenomen in een proces dat buiten de samenwerkingsovereenkomst met de provincie valt. De EVZ-opgave blijft daarmee bestaan maar komt terug in het proces van de GGA/NPLG. De natuurontwikkeling voor de EVZ is nu nog op basis van vrijwilligheid. Maar of dat na deze fases nog zo is, is nog geen zicht op.

Het realiseren van natuurgronden en de vergoeding die hier tegenoverstaan, gaan ten koste van mestplaatsingsruimte. Misschien is het mogelijk deze (deels) te behouden in optie 3. Binnen opties 1 en 2 is daadwerkelijke bemesting in strijd met het realiseren van de natuurdoelen en is binnen de ecologische verbinding niet mogelijk.

Als agrariërs hier interesse in hebben, kan dit een mogelijkheid zijn. Nu gebeurt dit vaak per inschrijving. Laat ons weten als u interesse hebt in natuurbeheer.

Een grondeigenaar ontvangt een afwaarderingsubsidie voor de waardedaling van grond. Deze waardedaling wordt bepaald door het verschil tussen de getaxeerde landbouwkundige waarde en de getaxeerde waarde na inrichting/omzetting naar natuur. Er is SNL-subsidie beschikbaar om natuurgronden te beheren. Voor de hier relevante natuurbeheertypen is dit € 1.356,00 (vochtig hooiland), € 644,66 (veenmoeras; in te vullen als natuurvriendelijke oevers) en Kruiden- en faunarijkgrasland (€ 258,04) per hectare per jaar. De tarieven worden jaarlijks geïndexeerd.